Amerykański prezydent o Kamiennej Górze

200 lat temu, 4 marca 1825 roku John Quincy Adams został 6. prezydentem USA. Ćwierć wieku wcześniej, latem 1800 roku, zwiedzał Dolny Śląsk jako dyplomata, syn Johna Adamsa, 2. prezydenta Stanów Zjednoczonych Ameryki. Adams odwiedził Kamienną Górę i Krzeszów. Zachowały się jego listy opisujące pobyt w naszym mieście. Listy Adamsa zostały wydane drukiem w oryginale po angielsku już w 1804 roku jako „Letters on Silesia”.

Kamiennej Góry i Krzeszowa dotyczą listy: XV (wysłany z Kamiennej Góry 15 sierpnia 1800 roku) i XVI (wysłany z Wałbrzycha 16 sierpnia 1800 roku). W pierwszym z wspomnianych listów Adams opisuje przyjazd do Kamiennej Góry z Kowar. Przedstawia charakterystykę naszego miasta, jego architekturę i życie społeczne. Zwrócił uwagę na kamienice z podcieniami w rynku, a także na kupieckie tradycje. Wspomina o spotkaniu z kupcem Ruckiem, którego żona była córką znamienitego kupca Petera Hasenclevera, znanego w USA z prowadzonych tam przedsięwzięć gospodarczych i biznesowych.

Adams odwiedził opactwo w Krzeszowie (wówczas będące klasztorem cystersów). Nie omieszkał wspomnieć, że krzeszowskie opactwo ufundował książę Bolko z dynastii Piastów - "potomek wielkiej polskiej rodziny". Adams wspomniał w liście również o malarstwie w kościele św. Józefa - czyli polichromiach Michaela Willmanna, którego nazywa „Śląskim Rafaelem”. Adams napisał również o księgozbiorze klasztornej biblioteki.

List wysłany w Wałbrzycha wzmiankuje o zwiedzaniu Kamiennej Góry, a następnie podróży przez Boguszów do Wałbrzycha. Ciekawą relacją jest opis uroczystego obiadu, który Adams zjadł w Kamiennej Górze. Była to wystawna uczta dla sporej grupy osób, trwająca 5 godzin! Po obiedzie i spacerze podano kawę w ogrodzie. W Kamiennej Górze Adams odwiedził Kościół Łaski i Bibliotekę Wallenberga. Słusznie zauważył podobieństwo bryły architektonicznej kościoła luterańskiego w naszym mieście do kościoła w Jeleniej Górze. Słynna biblioteka nie zrobiła na nim takiego wrażenia, jak ta klasztorna w Krzeszowie. Po odwiedzinach bielarni kupca Rucka, Adams wyjechał z miasta w kierunku Wałbrzycha.

Listy Adamsa stanowią ważny i ciekawy dokument życia społecznego Śląska w końcu XVIII wieku, u progu rewolucji przemysłowej. Dzięki spostrzeżeniom późniejszego prezydenta, mamy wiedzę m.in. na temat wizerunku miast, obyczajów oraz sytuacji gospodarczej i społecznej.

Już w 1805 roku listy Adamsa ukazały się drukiem w języku niemieckim we Wrocławiu, nakładem Korna. „Briefe über Schlesien”. Przełożył je doktor Friedrich Gotthelf Friese. Pierwsze polskie kompletne tłumaczenie zostało wydane przez Muzeum Śląskie w Katowicach.

John Quincy Adams bez wątpienia zalicza się do najważniejszych polityków, którzy odwiedzili Kamienną Górę. W 2025 roku mija nie tylko 200. rocznica jego zaprzysiężenia na urząd prezydenta USA, ale i 225. rocznica wizyty polityka w Kamiennej Górze i 220. rocznica wydania jego listów we Wrocławiu.

Opr. Robert Główczyk

[ilustracja: karta tytułowa wrocławskiego wydania listów z 1805 roku, karta listu XV z Kamiennej Góry z wydania londyńskiego z 1804 roku. „Listy o Śląsku”, John Quincy Adams]